Vasiyetname, kişilerin ölüm sonrası malvarlıklarının nasıl tasarruf edileceğini belirledikleri, Türk Medeni Kanunu’nda ayrıntılı şekilde düzenlenmiş bir hukuki işlemdir. Bu yazımızda, vasiyetnamenin hangi şekil şartlarına bağlı olarak geçerli sayılacağı, hazırlanma usulleri ve iptaline ilişkin dava süreçleri ele alınmıştır. Miras Hukuku kapsamında vasiyetnamenin geçerliliğini etkileyen hususlar, uygulamada en çok karşılaşılan sorunlar ve Yargıtay kararları ışığında dikkat edilmesi gereken noktalar açıklanmış; ayrıca vasiyetnamenin iptaline ilişkin başvuru yolları, süreler ve dava şartları hakkında okuyucularımıza yol gösterici bilgiler sunulmuştur. İşbu yazı, Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Vasiyetname Nedir?
Ölüme bağlı tasarruflardan olan vasiyetname, miras bırakanın son sözlerini içeren yazılı belge veya sözlü beyandır. Miras bırakan, vasiyetname ile ölümünden sonra malvarlığının nasıl paylaşılacağını veya yapılmasını istediği şeyleri beyan eder. Vasiyetname, tek taraflı bir irade beyanını yansıtır ve karşı tarafın kabulünü gerektirmez. Zira mirasbırakan, yaşamı boyunca dilediği zaman yeni bir vasiyetname düzenleyebileceği gibi mevcut vasiyetnameyi kısmen ya da tamamen de değiştirebilir. Böylece vasiyetname, mirasbırakanın iradesinin değişmesine her zaman uyarlanabilen dinamik bir ölüme bağlı tasarruf niteliği taşır.
Vasiyetname Nasıl Düzenlenir? Vasiyetnamenin Düzenlenme Şartları Nelerdir?
Vasiyetname, resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetname olarak düzenlenebilir. Ancak Türk Medeni Kanunu’na göre vasiyetname düzenlemek, belirli ve sıkı şekil şartlarına tabidir. Hangi şart ve koşullarda vasiyetname düzenleneceğine aşağıda yer verilmiştir.
Türk Medeni Kanunu
Madde 502: “Vasiyet yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve onbeş yaşını doldurmuş olmak gerekir.”
Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere vasiyetname düzenlemek için öncelikle ayırt etme gücüne sahip olmak ve on beş yaşını doldurmuş olmak gerekir.
- Ayırt etme gücüne sahip olmak; Vasiyet bırakan kişinin, vasiyetname ile doğacak sonuçlar idrak edebilecek yeteneğe sahip olmasıdır. Daha açık ifadeyle vasiyet bırakanın, vasiyetnameyle ortaya koyduğu iradenin anlam ve sonuçlarını kavrayabilmesidir.
- 15 yaşını doldurmuş olmak; Vasiyetname, miras sözleşmesinden farklı olarak mirasbırakan kişinin ergin olmasını aramamaktadır. Vasiyet bırakacak kişinin 15 yaşını doldurmuş olması yeterlidir.
Vasiyetnamenin İçeriği;
Vasiyetname ile bir kişi, sahip olduğu taşınır veya taşınmaz malları belirli kişilere bırakabilir, belirli kişiler lehine şartlar koyabilir, mirasçı atayabilir veya vasiyet alacaklıları tayin edebilir. Ancak vasiyetname ile her şey yapılabilir değildir; kanun, bazı sınırlamalar getirmiştir. Örneğin, vasiyetname saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal edemez, kamu düzenine aykırı hükümler içeremez ve sağlığında hüküm doğuracak tasarrufları kapsayamaz.
Bunun dışında vasiyetnameyle yapılabilecekler arasında; belirli bir malı veya hakları bir kişiye bırakmak, belirli bir amaca bağlamak, mirasçılığı sınırlandırmak veya iptal şartları koymak sayılabilir. Vasiyetnamenin kapsamı ve içeriği, ölenin iradesi doğrultusunda şekillenir, ancak Türk Medeni Kanunu’nun belirlediği sınırlar içinde kalmalıdır. Bu nedenle, vasiyetname hazırlarken hem kişinin iradesi hem de yasal sınırlamalar dikkate alınmalıdır.
Vasiyetname Düzenlenerek Yapılabilecek İşlemler Nelerdir?
Vasiyetname ile vasiyet bırakan kişi, miras paylaşımını yapabileceğini gibi mevcut mallarını da bir başkasına devredebilir, mirasçı atayabilir, ölümünden sonra mirasının paylaşımına ilişkin düzenleme ve kurallar koyabilir, vasiyeti kimin yerine getirebileceğine dair vasiyetname yerine getirme görevlisi seçebilir, yedek ve art mirasçı atayabilir ya da vakıf kurabilir.
Vasiyetnameyle Neler Yapılmaz?
Miras bırakan vasiyetnameyle, mirasçılardan birinin saklı payını ihlal ederek onu mirastan yoksun bırakamaz.
Vasiyetnamenin Türleri Nelerdir?
Vasiyetname üç şekilde yapılmaktadır.
- Resmi vasiyetname
- El yazılı vasiyetname
- Sözlü vasiyetname
Resmi Vasiyetname
TMK m. 532’de yer alan düzenleme uyarınca resmi vasiyetname, iki tanığın katılımıyla noter, sulh hakimi ve kendisine bu konuda yetki verilmiş görevli memur önünde yapılmaktadır. Kendi içerisinde de üçe ayrılan resmi vasiyetname, miras bırakanın vasiyetnameyi bizzat okuyamaması veya imzalayamaması, miras bırakan tarafından okunması ve imzalanması veya karma haliyle karşımıza çıkmaktadır.
Vasiyetname Tanığı Kimdir, Kimler Tanık Olamaz?
Türk Medeni Kanunu
Madde 536: “Fiil ehliyeti bulunmayanlar, bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar, okur yazar olmayanlar, mirasbırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar.
Resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.”
Fiil ehliyeti bulunmayan, ceza mahkemesince yapılan yargılama neticesinde kamu hizmetinden yasaklı olan, okur yazar olmayan ya da miras bırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak bulunamazlar.
El Yazılı Vasiyetname
Bizzat miras bırakan kişi tarafından başından sonuna el yazısıyla yazılmak ve imzalanmak şartıyla, düzenlendiği gün, ay ve yılı gösterilerek hazırlanmaktadır.
El yazılı vasiyetname, adi yazılı bir belge olup kanunda belirtilen şartları taşıması halinde geçerlilik kazanacaktır.
Sözlü Vasiyetname
Son tür olan sözlü vasiyetname ise Türk Medeni Kanunu tarafından sıkı sıkıya şarta bağlanmış bir vasiyetname yoludur. Zira istisnai bir nitelik taşıyan sözlü vasiyetname, ancak el yazılı ya da resmi vasiyetname yapılamaması durumunda düzenlenebilecektir.
Hangi Hallerde Sözlü Vasiyetname Yapılabilir?
Miras bırakan ancak yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir. Bu durumda miras bırakan, son sözlerini iki tanığa anlatır ve bu tanıklara, söylediklerini yazıya geçirip imzalama ve ardından sulh veya asliye hâkimine teslim etme görevini yükler.
Bununla birlikte, Türk Medeni Kanunu’nun 541’inci maddesinde, vasiyet bırakanın sonradan el yazılı veya resmî vasiyetname düzenleme imkânı doğması hâlinde, bu tarihten itibaren sözlü vasiyetnamenin yalnızca bir ay süreyle hüküm doğurmaya devam edeceği, bu sürenin sonunda ise kendiliğinden hükümsüz hâle geleceği düzenlenmiştir.
Vasiyetnameden Dönme
Vasiyetname, miras bırakanın tek taraflı bir ölüme bağlı tasarrufu olduğundan, miras bırakan tarafından her zaman tek taraflı olarak kaldırılabilir veya değiştirilebilir. Bununla birlikte, aynı konuda başka bir ölüme bağlı tasarrufta bulunulması, vasiyetnamenin yok edilmesi ve vasiyet bırakanın sonraki tasarrufta bulunması halinde vasiyetname ortadan kalkar veya vasiyetnameden geri dönülür.
Yeni Vasiyetnameyle Vasiyetnameden Dönme
Miras bırakan, vasiyetnameye ilişkin şekil kurallarına uyarak yeni bir vasiyetname düzenlediğinde ve önceki vasiyetnameyi açıkça geri aldığını belirttiğinde, önceki vasiyetnameden dönmüş sayılır.
Vasiyetnamenin Yok Edilmesi Suretiyle Dönme
Miras bırakan tarafından yok etmek suretiyle de vasiyetnameden dönebilir.
Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname geçerliliğini yitirerek hükümsüz hale gelir. Bu durumda, miras bırakanın tazminat isteme hakkı bulunmaktadır.
Vasiyetnameden Sonra Tasarrufta Bulunulmasıyla Vasiyetnameden Dönme
Mirasbırakan, vasiyetname ile belirli malları vasiyet etmişse, vasiyetnamede aksi belirtilmedikçe, sonradan bu mallar üzerinde vasiyetle bağdaşmayan bir tasarrufta bulunması hâlinde vasiyetname hükümsüz hale gelir.
Vasiyetnamenin İptali Davası
Vasiyetname iptal davası, bir vasiyetnamenin geçersizliğinin mahkeme tarafından tespit edilmesini sağlayan hukuki süreçtir. Davada, vasiyetnamenin şekil şartlarına uygun düzenlenip düzenlenmediği, irade sakatlığı, hile, korkutma veya yanılma gibi unsurlar incelenir. Türk Medeni Kanunu’nun 529 ve devamı maddeleri, vasiyetnamenin geçerlilik koşullarını ve iptal gerekçelerini düzenlemektedir. İptal davası, mirasçılar veya vasiyet alacaklıları gibi ilgili kişiler tarafından açılabilir.
Vasiyetnamenin İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Vasiyetname iptal davalarında görevli ve yetkili mahkeme, ölen kişinin son yerleşim yeri mahkemesidir. Dava, vasiyetnamenin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır (TMK m. 552). Mahkeme, dava sonucunda vasiyetnamenin tamamen veya kısmen geçersiz olduğuna karar verebilir. Böylece miras paylaşımı, kanuni mirasçılar ve saklı pay hakları çerçevesinde yeniden belirlenir. Uygulamada, şekil eksiklikleri veya tanık yetersizliği en sık iptal sebebi olarak karşımıza çıkar. Bu nedenle dava sürecinde hukuki danışmanlık almak önemlidir.
Vasiyetnamenin Tenfizi Davasının Görülmesi İçin İptali Davasının Sonucunun Beklenmesi Gerektiğine İlişkin Yargıtay Kararı;
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2016/5106 E. 2016/5750 K. 13.04.2016 T. sayılı ilamı; “Davalardan biri hakkında verilecek kararın, diğerini etkileyecek nitelikte bulunması halinde iki dava arasında bağlantı varsayılır ve biri diğeri için bekletici mesele yapılır. Somut olayda; davacılar vekili tarafından vasiyetnamenin tenfizi talep edilmektedir. Dosya arasında bulunan … 2.Sulh Hukuk Mahkemesi 2014/817E sayılı vasiyetnamenin açılmasına ilişkin davada; 19.11.2014 tarihli duruşmada mahkemece ara karar ile mirasçılardan …’e vasiyetnamenin iptali davası açması için 1 aylık süre verildiği, 27.02.2015 tarihli duruşma zaptında da mirasçı … tarafından 13.01.2015 tarihinde vasiyetnamenin iptaline ilişkin davanın açıldığının belirtildiği anlaşılmaktadır.
Vasiyetnamenin tenfizi davasında, davanın kabulüne karar verilebilmesi için, diğer şartların yanı sıra vasiyetnamenin ayakta kalıp kalmadığının belirlenmesi gerekir. Bu sebeple, dava konusu olan vasiyetnamenin bir iptal davasına konu olup olmadığının araştırılması gerekir. Dava konusu olan vasiyetname, bir iptal davasına konu olmuş ise, bu dava bekletici mesele yapılmalıdır. Vasiyetnamenin iptali davası sonucunda verilen hükmün kesinleşmesinin beklenilmesi ve ulaşılacak sonuç uyarınca bir karar verilmesi gerekir.
O halde mahkemece; vasiyetnamenin iptali davasının kesinleşmesinin bekletici mesele yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ve yukarıdaki gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.”
Vasiyetnamenin İptali Davasının Bekletici Mesele Yapılması
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2018/2617 E. 2019/286 K. 14.01.2019 T. sayılı ilamında; “Somut olaya gelince, dava konusu taşınmazın tapu kayıt maliklerinden … 5. Noterliğinin 03.09.2009 gün ve 10932 yevmiye sayılı vasiyetnamesi ile mirasının % 50’sini davalı …’a, geri kalan mirasını … da dahil olmak üzere tüm mirasçılarına miras payları oranında paylaştırılmasını istemiştir. Tapu Kayıt maliklerinden ölü …ın diğer mirasçıları davalılar … ve … tarafından vasiyetnamenin iptali istemiyle … Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/156 Esas sayılı dosya ile açılan davada 13.10.2015 gün ve 2015/764 K sayılı ilamıyla davanın reddine karar verilmiş, dosya temyiz aşamasındadır.
Bu durumda, vasiyetnamenin iptali davası sonucunda verilecek karar ile dava konusu taşınmazda tapu kayıt maliklerinden … mirasçılarının miras payı oranları değişebileceğinden mahkemece, sözü edilen vasiyetnamenin iptali davası bekletici mesele yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken bu husus gözetilmeksizin yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu nedenle hükmün bozulması gerekmiştir.”
Vasiyetname Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
El Yazısı ile Yazılan Vasiyetname Geçerli midir?
Evet, el yazısı ile düzenlenen vasiyetname geçerlidir. Ancak metnin tamamının kişinin kendi el yazısı ile yazılmış, tarih atılmış ve ıslak imza ile imzalanmış olması zorunludur. Şekil şartlarına uyulmaması hâlinde vasiyetname geçersiz sayılabilir.
Vasiyetname Yapılmazsa Ne Olur?
Vasiyetname düzenlenmediği takdirde, miras Türk Medeni Kanunu’na göre yasal mirasçılar arasında paylaştırılır. Eş, çocuklar, anne-baba ve kardeşler kanunda belirtilen oranlarda mirastan pay alır. Malvarlığınızın kime geçeceğini kendiniz belirlemek için vasiyetname düzenlenmesi önemlidir.
Vasiyetname ile Mirasçıların Mirastan Çıkarılması Mümkün müdür?
Türk Medeni Kanunu’na göre, mirasçı mirastan ancak kanunda öngörülen haklı sebeplerin varlığı hâlinde çıkarılabilir. Örneğin, mirasçı miras bırakana veya yakınlarına karşı ağır bir suç işlemişse ya da aile yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse mirastan çıkarma mümkündür.
Noter Huzurunda Düzenlenen Vasiyetname Kesin Güvence Sağlar mı?
Noter huzurunda düzenlenen vasiyetname, şekil şartlarının tam olarak yerine getirilmesi sayesinde en güvenilir vasiyetname türüdür. Ancak mirasçılar, geçerliliği etkileyecek bir sebep varsa yine de iptal davası açabilirler.
Vasiyetnamenin Değiştirilmesi Mümkün müdür?
Evet, vasiyetname düzenleyen kişi dilediği zaman vasiyetnamesini değiştirebilir veya tamamen iptal edebilir. Sonradan düzenlenen vasiyetname önceki vasiyetnamenin hükümlerini ortadan kaldırır.
Eşin Malvarlığını Başkasına Vasiyet Etmesi Hâlinde Ne Yapılabilir?
Eş, saklı pay dışında kalan malvarlığını dilediği kişiye bırakabilir. Saklı payın ihlal edilmesi durumunda mirasçılar tenkis davası açarak saklı paylarını talep edebilir.
Vasiyetnamenin İptali Mümkün müdür?
Evet, vasiyetnamenin iptali mümkündür. Yasal mirasçılar veya menfaati olan kişiler, şekil noksanlığı, hata, hile veya diğer sebeplerle iptal davası açabilirler.
Elektronik imzayla el yazılı vasiyetname imzalanır mı?
Hayır, el yazılı vasiyetnamede elektronik imza kullanılamaz. Vasiyetnamenin ıslak imza ile imzalanması zorunludur.
El yazılı vasiyetnamede düzenlenme tarihi zorunlu mudur?
Evet, gün, ay ve yıl olarak düzenlenme tarihinin vasiyetnamede yer alması zorunludur. Tarih bulunmayan el yazılı vasiyetname geçersiz sayılabilir.
Resmi vasiyetname için tanık olma şartları nelerdir?
Resmi vasiyetname iki tanık huzurunda düzenlenir. Tanıkların ayırt etme gücüne sahip, reşit, okur-yazar olmaları ve vasiyetname ile kendilerine herhangi bir menfaat sağlanmamış olması gerekir.
Vasiyetname Örneği
ÖNEMLİ: Bu örnek sadece bilgilendirme amaçlıdır.
Ben, (Adınız Soyadınız, T.C. Kimlik Numaranız),
(Doğum Tarihiniz ve Doğum Yeriniz)‘nda doğdum, halen (Adresiniz) adresinde ikamet etmekteyim.
Bu vasiyetname ile ölümümden sonra malvarlığımın aşağıda belirttiğim şekilde tasarruf edilmesini istiyorum:
-
(Miras bırakmak istediğiniz taşınmaz/taşınır malı detaylı yazın – örnek: İstanbul ili, ** ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parselde kayıtlı dairemi) tamamen (Mirasçının adı soyadı, T.C. kimlik numarası)’na bırakıyorum.
-
(Banka hesabı, altın, araç, şirket hissesi vb. diğer malvarlıklarınızı tek tek yazarak kime bırakmak istediğinizi belirtin.)
-
(Özel bir isteğiniz varsa, örneğin cenaze masraflarınızın karşılanması veya bir derneğe bağış yapılması gibi, açıkça ifade edin.)
Bu vasiyetname ile önceki tarihlerde yapmış olduğum tüm vasiyetnameleri iptal ettiğimi beyan ederim.
Tarih: (Gün/Ay/Yıl)
İmza: (Kendi el yazınız ile imzalayın)
Vasiyetname Sürecinde Biz;
Vasiyetname, kişilerin ölümden sonra malvarlıklarının nasıl paylaşılacağını belirlemeleri açısından son derece önemli bir hukuki işlemdir. Ancak her vasiyetname geçerli olmayabilir ve şekil şartlarına aykırı düzenlenen vasiyetnamelere karşı iptal davası açılması mümkündür. Bu süreç zaman zaman karmaşık görünebilir; fakat doğru adımlar izlendiğinde hak kaybı yaşanmadan çözüme ulaşmak mümkündür. Özellikle vasiyetnamenin düzenlenme şekli, mirasçılar arasındaki itirazlar ve dava süreleri sürecin sağlıklı ilerlemesi için büyük önem taşır.
Biz, vasiyetnamenin hazırlanması, geçerliliğinin sağlanması ve iptal davalarının yürütülmesi konusunda müvekkillerimize hukuki destek sağlıyoruz. Haklarınızın korunması ve ileride çıkabilecek ihtilafların önlenmesi için yanınızdayız.
Vasiyetnamenin düzenlenmesi ve iptali sürecinde güvenle ilerlemek, miras hukukuna ilişkin hak kaybı yaşamamak için her aşamada danışmanlık ve rehberlik hizmeti sunuyoruz. Bu konuda profesyonel destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
